Đền Bà Chúa Vực là một di tích lịch sử văn hóa nằm trong quần thể di tích cố đô Hoa Lư, bên dòng sông Hoàng Long, thuộc thôn Chi Phong – Trường Yên – huyện Hoa Lư, Ninh Bình. Đền được xây dựng từ thế kỷ 16 và được trùng tu xây dựng lại nhiều lần. Kiến trúc tổng thể đền theo kiểu chữ Công gồm ba phần: Bái đường, Trung đường và chính cung. Bái đường thờ Quan Giám Sát, chính cung thờ bà Nguyễn Thị Niên, nhân dân địa phương tôn thờ bà là Mẫu Thoải vì đã có công trong việc trị thủy, xoá bỏ tục lệ cúng người cho thuồng luồng, đem lại bình yên cho người dân đất cố đô. Đền Vực Vông còn lưu giữ được 17 thần sắc về Quận công Bùi Văn Khuê, là chồng của Bà Niên, người có công tu tạo các đền thờ ở cố đô Hoa Lư để nó có được kiến trúc gần như nguyên trạng tới hôm nay. Hôm nay hãy cùng mình tìm hiểu về ngôi đền này nhé!
Đền Bà Chúa Vực ở đâu?
Đền Bà Chúa Vực thuộc xã Hồng Nam, thành phố Hưng Yên là nơi thờ chính của Bà Chúa Vực. Người ta thường kể rằng, bà thường xuống trần gian để giúp đỡ người tốt, diệt trừ kẻ ác, kẻ ác. Vì vậy, người dân đã lập đền thờ bà để cảm ơn những gì bà đã làm cho nhân dân.
Sở dĩ người dân nơi đây lập đền thờ bà là vì bà đã cứu giúp nhân dân thoát khỏi cơn đại nạn. Theo sử sách, năm Ất Mão, đê Đại Hà và Nê Châu bị vỡ, làm ngập cả một vùng Nê rồi tràn sang Phương Cái. Dòng nước tàn phá ngôi làng trở thành vực thẳm vô cùng nguy hiểm. Người dân Hưng Yên ra sức đắp đê bảo vệ làng xóm, nhưng đến đâu đê cũng vỡ, vô cùng nguy hiểm.
Sau đó, ông Lãnh Thanh cùng mọi người lập bàn thờ để xin thần linh phù hộ. Khi ấy, Đức Mẹ hiện ra ngăn dòng nước để dân đắp đê ngăn nước thành công, cứu được mùa màng, làng mạc. Từ đó, người dân yên tâm làm ăn, mùa màng thuận lợi. Để ghi nhớ công lao của bà, nhân dân Phương Độ đã lập đền thờ ngay trên đoạn đê bị vỡ và gọi tên đền là đền Bà Chúa Vực
Miếu Bà Chúa Vực nằm trong quần thể phố Hiền Cổ, đã qua nhiều lần tu sửa để ngày càng nguy nga, lộng lẫy và trang nghiêm. Ngôi đền được xây dựng trên một khu đất rộng, bằng phẳng, thoáng mát và trù phú. Hiện nay, khu chùa được tích hợp Sơn Nam với đầy đủ các khu mua sắm, bãi gửi xe, hồ bơi nhằm đa dạng hóa và chuyên nghiệp hóa các dịch vụ nhằm phục vụ tốt nhất cho từng cá nhân và đệ tử với ngôi chùa linh thiêng. Nếu muốn vào sân chùa, bạn sẽ phải đi qua cổng lớn của Sơn Nam Plaza trước, sau đó rẽ trái để đến đền Bà Chúa Vực.
Hàng năm, cứ vào những ngày đầu xuân, ngày Tết hay ngày kỵ của Chúa Bà Vũ, người dân địa phương và du khách thập phương lại nô nức đổ về Miếu Bà Chúa Vực để cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi. Ngoài ra, còn cũng xin bà phù hộ độ trì cho gia đình mạnh khỏe, bình an, vạn sự như ý. Tương truyền, miếu Bà Chúa Vực là “Cầu được ước thấy” nên các thủ nhang, đệ tử đều vô cùng thành kính khi dâng lễ trước cửa Bà.
Di chuyển bằng xe Bus:
Nếu đi xe khách từ Hà Nội, bạn có thể bắt xe tại bến xe Gia Lâm hoặc bến xe Giáp Bát. Tại bến xe Gia Lâm, bạn bắt xe buýt 205 và xuống tại bến xe Hưng Yên. Tại bến xe Giáp Bát, bạn bắt xe buýt số 208 hoặc 209, điểm cuối của 2 chuyến xe này là bến xe Hưng Yên. Khi xuống bến xe Hưng Yên, bạn bắt xe ôm để đi đến đền Bà Chúa Vực, cách bến xe Hưng Yên khoảng 3 km. Giá vé xe buýt là 12.000 đồng. Chuyến sớm nhất khởi hành lúc 5h và chuyến muộn nhất lúc 19h.
Di chuyển bằng phương tiện cá nhân:
Nếu bạn đi ô tô thì khoảng cách tốt nhất là khoảng cách có trạm thu phí trong khoảng 1h11p cho 62km. Theo đó, bạn rời Hà Nội, đi vào đường cao tốc Hà Nội – Ninh Bình – đến ngã tư Vực Vòng rẽ phải, đi theo biển báo hướng đi Hưng Yên – đến vòng xuyến rẽ ngã 3 vào QL38 – đường tránh Hòa Mạc – Quốc lộ 38 – rẽ phải Nguyễn Văn Linh – Tô Hiệu – Miếu Bà Chúa Vực. Nếu muốn đi ô tô nhưng không muốn qua trạm thu phí, bạn có thể đi theo lộ trình xe máy.
Đối với xe máy, quãng đường tốt nhất là 57,6km qua cầu Chương Dương, mất khoảng 1 tiếng rưỡi. Theo đó, bạn rời Hà Nội theo hướng cầu Chương Dương, rẽ phải vào Công ty TNHH Dệt may Toung Loong đi vào ĐT 378 – Long Biên Xuân Quan – đến ngã tư giao với quốc lộ 1A rẽ vào ĐT 379 – đến vòng xoay rẽ vào Tô Hiệu – Miếu Bà Chúa Xứ.
Sự tích Bà Chúa Vực
Bà Chúa Vực được người đời cho là hiện thân của Mẫu Thoải trong hệ thống thần linh Tứ Phủ, bà có tấm lòng bao dung thường đi cứu nhân độ thế hay trừ khử bọn gian tà đêm lại sự bình an cho dân lành.
Theo truyền thuyết, Bà Chúa Vực thường đi cứu nhân độ thế, giúp đỡ người thiện và tiêu diệt kẻ ác. Sử chép rằng năm Ất Mão, đê Lai Hà, Nê Châu vỡ, nước trên núi cắt vào Phương Cái. Nước vỡ đê tạo thành vực sâu, tràn bờ, dân Phố Hiến (Hưng Yên ngày nay) đổ ra đắp đê nhưng đi đến đâu đê cũng vỡ.
Sau đó, Lãnh Thanh và mọi người phải lập bàn thờ. Bà Chúa xuất hiện ngăn dòng nước để nhân dân đắp đê thành công, cứu lấy mùa màng, từ đó nhân dân yên tâm làm ăn.
Để ghi nhớ công lao của bà, nhân dân Phương Độ đã lập một ngôi đền trên đoạn đê vỡ gọi là đền Bà Chúa Vực. Ngôi đền được xây dựng theo kiến trúc thời Lê rất uy nghiêm và khang trang.
Kiến trúc đền Bà Chúa Vực
Đền Bà Chúa Vực nằm trong quần thể Phố Hiến Cổ đã được nhân dân nhiều lần tu sửa trở nên nguy nga, lộng lẫy, trang nghiêm hơn. Đền được xây dựng tại một khu đất rộng lớn, bằng phẳng, thoáng mát, trù phú. Hiện nay, khu vực đền được tích hợp với khu Sơn Nam Plaza với đầy đủ khu mua sắm, bãi đỗ xe, bể bơi nhằm đa dạng hóa, chuyên nghiệp hóa dịch vụ để phục vụ tốt nhất cho mỗi con hương, đệ tử đến với đền thiêng. Muốn đi vào trong sân đền, con hương sẽ phải đi qua cổng lớn của Sơn Nam Plaza trước, rẽ trái thì mới đến đền Bà Chúa Vực.
Về mặt kiến trúc xây dựng, mặc dù được sang sửa lại nhưng những nét kiến trúc chính của đền thuộc về thời nhà Lê vẫn được giữ nguyên bởi nó là nét đẹp lịch sử vô cùng quý giá.
Bên trong đền, các xà ngang, cột, kèo đều được làm bằng gỗ. Trên trần có vẽ tranh minh họa mây ngũ sắc vô cùng độc đáo. Các chi tiết tại ban thờ đều được sơn son thiếc vàng rực rỡ, tráng lệ.
Đền chia làm 3 khu vực chính: khu đền chính, Tiên Thiên Thánh Mẫu Cung, Đông Nhạc Cung.
Phía trước khu đền chính, khu vực sân ngoài, là nơi đặt tượng thờ Thần Nông Viêm Đế tạo hình bằng đá tự nhiên vô cùng quý giá. Bên trong đền chia làm 3 cung. Cung ngoài đặt tượng thờ Đức Thánh Trần cùng các danh tướng ở chính giữa, bên trái là Chúa Sơn Trang cùng Võ Tài Thần Trưởng Quản Ngũ Lộ Thần Tài, bên phải là Văn Xương Đế Quân, Quan Hoàng.
Cung giữa thờ Thiên Phi Linh Uyên Thánh Mẫu Thủy Cung. Ban thờ mẫu lúc nào cũng được trang trí với rất nhiều hoa cùng những quanh Oản Tài Lộc nhiều màu sắc mà đầy thành tâm của các con hương dâng tiến mẫu.
Cung trong cùng thờ Ngọc Hoàng Đại Đế cùng quan Nam Tào, Bắc Đẩu, Thái Bạch Kim Tinh, Thái Âm Tinh Quân, Thái Dương Tinh Quân, …
Cung Tiên Thiên Thánh Mẫu nằm phía bên trái đền chính là cung thờ các vị Đẩu Mẫu Nguyên Quân, hai bên là Cửu Tỉnh Đại Đế và Thất Tinh Đại Đế, phía ngoài là ban thờ Tây Vương Mẫu, Mẫu Địa Thiên Hoàng Thiên Hậu Thổ, Mẫu Cửu Thiên Huyền Nữ, Thần Y Hải Thượng Lãn Ông, Lưỡng Quốc Trạng Nguyên Nguyễn Bỉnh Khiêm, Tả Ao Tiên Sinh, Lưỡng Ông Trạng Nguyên Tống Trân. Đây là nơi con hương có thể cầu tài lộc, công danh, thi cử đỗ đạt được sở cầu ý nguyện.
Phía trước Thiên Tiên Thánh Mẫu Cung là tòa Đông Nhạc Cung đây là nơi thờ của Địa Phủ Thập Diện Diêm Vương gồm: Đông Nhạc Đại Đế, Phong Đô Đại Đế, Âm Dương Sư cùng các vị Địa Ngục Diêm Vương.
Dâng lễ đền Bà Chúa Vực
Hàng năm, vào những ngày đầu xuân, ngày Tết hay ngày kỵ của bà, người dân địa phương và du khách thập phương lại đổ về chùa chiêm bái, cầu cho mưa thuận gió hòa, hoa tươi, mùa màng tươi tốt, bội thu. . . Ngoài ra, con cũng xin bà phù hộ độ trì cho gia đình mạnh khỏe, bình an, vạn sự như ý. Người ta cũng cho rằng, miếu Bà là “Xin được, ước thấy” nên các con nhang, đệ tử vô cùng thành kính khi lễ trước cửa Bà.
Theo đó, ngoài văn khấn của bà chúa, thủ nhang còn sắm mâm lễ đầy đủ gồm đĩa hoa, đĩa trái cây, chén trầu cau, cút rượu thơm, đĩa xôi và một bộ sách, tiền giấy, nhang, bảng tên.
Thông thường, sau khi cúng xong, sau một tuần hương, bạn sẽ phải hạ tất cả các lễ vật này, trừ cánh và giấy bạc. Nếu muốn lễ vật có thể dâng lâu ngày trên bàn thờ thánh. Ỏan là một lựa chọn hợp lý, chúng được tạo nên bởi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân tài hoa được trang trí bằng những họa tiết hoa lụa và khảm vàng rất đẹp và lộng lẫy.
Những thiết kế trên những vòng tròn này không phải ngẫu nhiên mà do chúng tôi sáng tạo dựa trên sự nghiên cứu sâu rộng từ văn hóa thờ cúng linh thiêng của người Việt. Sao cho khu vực xung quanh được làm đẹp nhất, phù hợp nhất để trưng bày cửa chùa, cổng nơi các vị thánh cư ngụ.
Trên đây là một số thông tin về Đền Bà Chúa Vực mà Đồ thờ Hưng Vũ muốn chia sẻ với các bạn về một ngôi chùa nằm ở Ninh Bình. Hy vọng nội dung trên sẽ giúp các bạn hiểu thêm về ngôi đền này nhé!
Nếu các bạn muốn tìm hiểu thêm về các ngôi chùa khác thì hãy đón đọc những bài viết mới của chúng tớ nhé.