Chùa Đậu ở đâu Hà Nội? Di chuyển đến đó như thế nào?

Chùa Đậu ở Thường Tín Hà Nội là ngôi chùa có lịch sử lâu đời 2000 năm, xây dựng theo lối kiến trúc truyền thống, lưu giữ Nhục thân Bồ tát của hai vị thiền sư tu hành đắc đạo và nhiều hiện vật có giá trị lịch sử, văn hóa cao. Chùa Đậu nổi tiếng với những kiến trúc mang đậm nét lịch sử, văn hóa Việt Nam bởi nơi đây tồn tại qua các giai đoạn vương triều khác nhau và là một trong những di tích lịch sử lâu đời tại huyện Thường Tín thu hút khách tham quan cũng như những người đam mê khám phá bề dày lịch sử lâu đời tại ngôi chùa này. Hôm nay hãy cùng theo chân mình để cùng tìm hiểu thêm về chùa Đậu nhé!

Chùa Đậu Thường Tín nằm ở đâu?

Chùa Đậu Thường Tín tọa lạc tại cuối làng thôn Gia Phúc, xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín, Hà Nội. Nơi đây sở hữu những kiến trúc cổ lâu đời gần 2000 năm và là nơi trong số ít những ngôi chùa tại Việt Nam thờ Bà Đậu hay nữ thần Pháp Vũ thuộc trong hệ thống Tứ Pháp bao gồm Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện. Hơn nữa, chùa Đậu Thường Tín còn là nơi nằm trong hệ thống di tích lịch sử văn hóa tại huyện Thường Tín bởi tồn tại những cổ vật từ nhiều đời vua khác nhau.

Đường đi đến Chùa Đậu Thường Tín

Chùa Đậu Thường Tín nằm cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 25km. Nếu đi từ trung tâm Hà Nội, bạn sẽ di chuyển theo đường hướng Quốc lộ 1A để hướng đến xã Nguyễn Trãi. Đến xã Nguyễn Trãi, bạn rẽ phải và tiếp tục di chuyển khoảng 2km nữa để gặp bảng chỉ dẫn hướng vào chùa Đậu Thường Tín. Trước đây, khu vực này thuộc tỉnh Hà Tây nên nhiều du khách sẽ tìm đến chùa Đậu Hà Tây thay vì chùa Đậu Thường Tín Hà Nội như hiện tại.

Giới thiệu về chùa Đậu

Chùa Đậu còn có những tên gọi khác là Pháp Vũ Tự, Thành Đạo tự,… Ngôi chùa này gắn liền với thời kỳ Phật giáo du nhập vào khu vực Đồng bằng Bắc Bộ. Chùa Đậu ngoài thờ Phật còn thờ những vị thần linh thiêng với cư dân nông nghiệp như: Pháp Vũ, Pháp Vân, Pháp Lôi, Pháp Điện.

Thời kỳ vua Lê Thần Tông (thế kỷ 17), chùa Đậu được phong là “Đệ nhất danh lam”. Các bậc vua chúa, vương tôn công tử họ Lê, họ Trịnh thường tới tham quan, bỏ công, góp của để tu tạo chùa. Đặc biệt, sử sách còn ghi lại, các bậc vua quan khi tới đây lễ bái, cầu an đều rất linh ứng.

Tới nay, chùa Đậu vẫn lưu giữ nhiều di vật quý giá. Với bề dày lịch sử, lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, kiến trúc, nghệ thuật, từ năm 1964, chùa Đậu đã được xếp hạng Di tích lịch sử, nghệ thuật loại A.

Lịch sử hình thành và xây dựng chùa Đậu

Năm 1964, chùa được xếp hạng di tích lịch sử và nghệ thuật loại A. Có từ lâu đời, lại trải qua chiến tranh, chùa đã bị xuống cấp nhưng vẫn còn lưu giữ nhiều di tích quý như gác chuông Tam quan, cuốn sách đồng thi lịch sử chùa, đặc biệt là tượng lưu cốt hai thiền sư Vũ Khắc Minh và Vũ Khắc Trường từng trụ trì chùa vào đầu và giữa thế kỷ 17.Chùa Đậu nằm ở cuối làng Gia Phúc, xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Nội, cách trung tâm Hà Nội 24 km về phía nam. Chùa còn có nhiều tên gọi khác là: Thành Đạo Tự, Pháp Vũ Tự, Chùa Vua, Chùa Bà.

Chùa Đậu vốn thờ Tứ Pháp: vân, vũ, lôi, điện (tức là mây, mưa, sấm, chớp). Cuốn sách bằng đồng có từ thời Sĩ Nhiếp đầu thế kỷ thứ 3 (năm 200-210) hiện cất giữ tại chùa cho biết rõ sự tích Phật giáo là từ ấn Độ du nhập vào Việt Nam.

Theo Đại Đức Thích Thanh Nhung, trụ trì chùa, thì đầu thế kỷ thứ 3, Sĩ Nhiếp cho lập chùa đặt tên là Thành Đạo Tự, rước Đại Thánh Pháp Vũ Đại Bồ Tát về thờ, nên gọi là Pháp Vũ Tự. Năm 1635, đời vua Lê Thần Tông, cung tần Ngô Thị Ngọc Nguyên đã làm hội chủ hưng công trùng kiến quy mô ngôi chùa. Chùa Đậu nổi tiếng từ bấy giờ, mọi người cho rằng về tới nơi đây là đến nơi đất Phật.

Chùa Đậu được xây cất lớn vào đời Lý. Tới đời Lê có văn bia, sổ sách ghi truyền về việc tu sửa chùa. Chùa kiến trúc theo kiểu “nội công, ngoại quốc” “tiền Phật, hậu thánh” theo cấu trúc hệ thống tứ pháp nhà Phật. Nghệ thuật kiến trúc có nhiều nét độc đáo, đặc trưng của nền nghệ thuật dân gian hưng thịnh vào thế kỷ 17. Ngôi chính điện từ đời Lê, mái lợp ngói mũi hài, các cột, xà đều chạm rồng; những bệ đá chân cột chạm hoa sen, bộ cửa tám cánh đề chạm tứ linh, tứ quý, sơn son, thếp vàng… Tam quan chùa là một gác chuông hai tầng tám mái, tầng trên treo quả đại hồng chung đúc năm 1801, thời Tây Sơn.

Năm 1947, những công trình quý báu này bị thực dân Pháp phá hoại, đốt cháy. Tuy nhiên, vẫn còn một số điêu khắc giá trị ở gác chuông Tam quan và Hộ tiền đường chạm trổ tiên nữ cưỡi rồng, chàng trai cưỡi hổ đánh rồng… rất sống động. Hai cái am thờ hai di hài nhà sư ở bên cạnh chùa được xây bằng gạch cổ thời Mạc, có hình các con thú, lá cây, hoa cúc rất độc đáo.

Khi chưa bị cháy, tại chùa còn nhiều vật quý hiếm như quạt ngà, quạt tê giác của vua Lê và chúa Trịnh ban. Hiện nay, chùa vẫn còn giữ cuốn sách đồng khắc chữ Hán nói về lịch sử chùa cùng một khánh đồng to đời Lê Cảnh Hưng thứ 33 (1772), một chuông đồng to thời Tây Sơn (Cảnh Trịnh thứ 9 – 1801), hai tấm gỗ tứ thiết sơn son thếp vàng có chạm hai bài thơ của vua Lê Hy Tông (1680 – 1705) và vua Lê Dụ Tông (1705 – 1719) khi về thăm chùa và một số bia đá cổ thời Mạc Sùng Khang (1566 -1577), Dương Hòa (1635 – 1643), Thịnh Đức (1653 -1657), Cảnh Hưng (1740 -1786)…

Vào thời Hậu Lê, chùa được ghi nhận là “danh lam đệ nhất”. Năm 1964, chùa được Bộ Văn hóa Thông tin xếp hạng di tích lịch sử và nghệ thuật loại A, và được tu sửa lại vào năm 1967.

Kiến trúc độc đáo của chùa Đậu

Ngôi chùa được xây dựng với quy mô tổng thể lớn, kết cấu theo kiểu “nội công ngoại quốc”. Trong khuôn viên chùa có các công trình kiến trúc thờ Phật, được bố cục giống như hình chữ công, xung quanh được quây kín bởi các cụm kiến trúc khác tạo thành hình chữ “国” (Quốc) theo mẫu chữ hán.

Khuôn viên chùa bao gồm: Tam quan, nhà tả vu – hữu vu, tiền đường, tam bảo, nhà tổ. Trong chùa còn lưu nhiều di vật và đồ thờ cổ có giá trị như đôi rồng đá, khánh, chuông… Chùa Đậu hiện nay vẫn giữ được 6 bia đá khắc từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII. Tấm bia “Pháp Vũ Tự tạo lệ bi” cho biết nhà sư trụ trì Đạo Tâm từng giữ chức Tăng lục ty Tăng thống, một vị trí cao trong giới Phật giáo lúc bấy giờ.

Trong chùa còn treo hai tấm biển gỗ sơn son thếp vàng, khắc bài thơ chữ Nôm của chúa Trịnh Căn (1682-1709) và chúa Trịnh Cương (1709-1729). Đôi rồng đá và chiếc khánh đồng đúc năm 1774 với bài minh soạn bởi danh sĩ đời vua Lê Hiển Tông là Phan Trọng Phiên.

Chùa Đậu có gì đặc biệt?

Chùa Đậu nổi tiếng với hàng triệu du khách gần xa nhờ bề dày lịch sử, văn hóa cùng những giá trị kiến trúc, mỹ thuật độc đáo.

Lưu giữ những di vật và cấu kiện kiến trúc quý

Đến nay, chùa Đậu vẫn còn lưu giữ các di vật và cấu kiện kiến trúc quý. Đó là: Hệ thống bia cổ, gạch thời Mạc trang trí hình thú, rồng, cá hóa long, nhiều loại hoa lá… Nổi bật chính là những mảng chạm gỗ tỉ mỉ, tinh xảo, mang đậm phong cách mỹ thuật thời Lê trung hưng.

Chùa Đậu hiện vẫn gìn giữ trọn vẹn hiện vật quý là đôi rồng đá thời Trần ở bậc thềm nhà tiền đường. Đôi rồng này cũng được Bảo tàng Lịch sử quốc gia “sao chép lại” 1 bản để trưng bày ở sân vườn bảo tàng tại Hà Nội.

Ngoài ra, chùa Đậu còn lưu giữ cuốn sách quý bằng đồng có từ thời Sĩ Nhiếp – khoảng đầu thế kỷ thứ 3 (năm 200 – 210). Nội dung sách ghi lại: Một lần Quách Thông trên đường hành đạo tới làng Gia Phúc, thấy thế đất nơi đây tựa như 1 bông sen đang nở. Nghe đồn năm đó nơi đây có luồng linh khí phát quang nên Quách Thông đã trình lên Sĩ Nhiếp. Sĩ Nhiếp cho rằng đây là nơi đất Phật, cho lập chùa để người dân trong vùng làm chốn tu nguyện.

Lưu giữ hai pho tượng được tạo từ di hài của hai vị thiền sư

Đặc biệt, chùa Đậu còn nổi tiếng là nơi lưu giữ 2 pho tượng được tạo từ di hài của 2 vị thiền sư Vũ Khắc Trường và Vũ Khắc Minh.

Pho tượng táng của thiền sư Vũ Khắc Trường hiện đã hư hại ít nhiều. Còn pho tượng thiền sư Vũ Khắc Minh hiện vẫn tương đối nguyên vẹn. Pho tượng cao 59cm, nặng 7kg, 2 tay chắp trước bụng, 2 chân bắt chéo theo tư thế kiết già, người hơi cúi về phía trước. Trải qua gần 4 thế kỷ, pho tượng vẫn giữ được nét mặt an nhiên siêu thoát, phảng phất bờ môi thoáng cười niềm hạnh phúc vô biên bất diệt.

Thiền sư Vũ Khắc Minh có pháp danh là Đạo Chân, viên tịch vào khoảng năm 1638. Thiền sư Đạo Chân đã trụ trì chùa Đậu nhiều năm. Theo huyền tích dân gian, trước khi viên tịch, nhà sư đã dặn các đệ tử rằng: “Sau khi nghe tắt tiếng mõ 7 ngày, hãy mở cửa am ra. Nếu thấy ta ngã thì an táng như bình thường, nếu ta còn ngồi thì làm theo cách này…”.

Sau đó thiền sư nhập thất, đóng kín cửa. Theo đúng lời thầy dặn, sau 7 ngày im tiếng mõ, các đệ tử mở cửa am vẫn thấy nhà sư trong tư thế thiền định, không có mùi hôi. Các đệ tử liền làm theo cách được ông hướng dẫn để tạo hình pho tượng.

Pho tượng tạo từ di hài của thiền sư Vũ Khắc Minh hoàn toàn không giống những cách ướp xác đã biết trên thế giới. Cho tới nay, người ta vẫn chưa tìm được tài liệu lý giải về phương pháp tạo tượng này. Thậm chí, hiện không có tư liệu về việc ông tu theo hệ phái nào trong Phật giáo Việt Nam.

Khám phá những nét đẹp tại chùa Đậu

Kiến trúc độc đáo tại chùa Đậu Thường Tín

Vì chùa Đậu Thường Tín được xây dựng từ ngàn xưa nên kiến trúc nơi đây được xây dựng theo kiểu “nội công, ngoại quốc” với quy mô tổng thể lớn như cung điện nhưng mang màu sắc đậm nét cổ xưa.

Khuôn viên chùa được xây dựng các hạng mục chính bao gồm Tam Quan, nhà tả vu – hữu vu, tiền đường, tam bảo, nhà tổ,… và ngôi chùa hiện còn đang giữ nhiều di vật cũng như cổ vật từ thời phong kiến xa xưa gồm 6 bia đá được khắc từ thế kỷ 16 đến thế kỷ 18. Hơn nữa, nghệ thuật kiến trúc của chùa còn mang nhiều nét độc đáo đặc trưng của những năm thuộc thế kỷ 17 từ những mái ngói mũi hài, các cột, xà chạm khắc hình rồng cho đến những bệ đá hoa sen.

Thêm vào đó, bên trong chùa Đậu Thường Tín còn treo hai tấm biển gỗ được sơn màu son thếp vàng và được khắc hai bài thơ chữ Nôm bao gồm bài thơ Nôm của chúa Trịnh Căn và bài thơ Nôm của chúa Trịnh Cương và được biên soạn bởi một danh sĩ có tiếng đời vua Lê Hiển Tông là Phan Trọng Phiên.

Cổng Tam Quan tại Chùa Đậu Thường Tín 

Cổng Tam Quan tại chùa Đậu Thường Tín được xây dựng với cấu trúc hai tầng tám mái và trên tầng của cổng chùa được treo một quả chuông đồng tồn tại từ thời Tây Sơn năm 1801.

Tiêu biểu nhất của cổng chùa chính là phần mái lợp được làm bằng ngói vảy cá đỏ và các góc mái được chạm khắc theo hình đầu đao cong vút. Đây là một trong những phong cách kiến trúc đặc trưng của đời nhà Lý thời bấy giờ

Ngoài ra, những mảng chạm mang họa tiết hình rồng chầu mặt nguyệt, lân, phượng kết hợp với chữ Hán mang đậm nét đặc trưng văn hóa của những kiến trúc nghệ thuật thời phong kiến từ thế kỷ 17.

Chánh Điện tại chùa Đậu Thường Tín

Bên trong Chánh Điện tại chùa Đậu Thường Tín là một gian tiền đường được trưng bày cùng với tượng những vị Thập bát La Hán. Nơi đây mang lại những kiến trúc độc đáo nghệ thuật thừa hưởng từ thời vua Lê với các nét chạm trổ tỉ mỉ, tinh xảo.

Phía sau chánh điện là một điện thờ nhỏ được thờ nữ thần Pháp Vũ thuộc trong hệ thống Tứ Pháp. Đặc biệt, cách bày trí tại chùa Đậu Thường Tín thể hiện cấu trúc “Tiền Phật, Hậu Thánh” vô cùng cổ xưa nhưng đậm nét tính chất văn hóa lâu đời.

Ngoài ra, Chánh Điện chùa Đậu Thường Tín còn là nơi lưu giữ tượng táng tương đối còn nguyên vẹn của hai nhà sư Vũ Khắc Minh và Vũ Khắc Trường. Đây là 2 trong số 4 bức tượng nhục thân còn tồn tại ở Việt Nam. Vì thế, hai pho tượng này được xem như “bảo vật quốc gia” thiêng liêng và được người dân tôn kính như hai vị Đức Phật sống. Và đây cũng là hai vị trụ trì chùa Đậu Thường Tín vào nửa đầu thế kỷ 17.

Lưu ý khi tham quan tại chùa Đậu

Vì chùa Đậu Thường Tín là nơi tôn nghiêm và có bề dày lịch sử lâu đời nên khi bạn tham quan khu vực này thì tốt nhất nên chuẩn bị cho mình những trang phục lịch sự, chỉnh tề nhằm thể hiện sự tôn trọng, tôn kính với các bậc bề trên. Hơn nữa, vì không gian chùa rất yên tĩnh nên khi tham quan nơi đây bạn phải hạn chế sự ồn ào.

Chùa Đậu Thường Tín là một địa điểm không những mang đậm nét lịch sử văn hóa lâu đời khi sở hữu những kiến trúc cổ đặc trưng từ các đời nhà vua khác nhau mà còn là nơi linh thiêng linh ứng để cúng bái, cầu mong mang lại những điều tốt lành.

Nếu bạn có dịp ghé thăm thủ đô Hà Nội, hãy đặt chân đến tham quan chùa Đậu Thường Tín để khám phá tận mắt vẻ đẹp của những kiến trúc cổ xưa phong kiến cũng như hiểu biết thêm lịch sử hào hùng ngàn đời của dân tộc nước ta.

Trên đây là một số thông tin về Chùa Đậu mà Đồ thờ Hưng Vũ muốn chia sẻ với các bạn về một ngôi chùa nằm ở Hà Nội. Hy vọng nôi dung trên sẽ giúp các bạn hiểu thêm về ngôi chùa Đậu này nhé!

Nếu các bạn muốn tìm hiểu thêm về các ngôi chùa khác thì hãy đón đọc những bài viết mới của chúng tớ nhé.