Đình Ứng Thiên | Đền Ứng Thiên ở đâu? Thờ ai? Đi Cầu gì?

Đình Ứng Thiên là một di tích lịch sử văn hóa nằm ở phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. Đền Ứng Thiên được xây dựng từ thời vua Ly Thánh Tông vào năm 1069 sau cuộc chiến đánh Chiêm Thành.

Đền thờ nữ thần nguyên Quân Hậu Thổ, người có công giúp vua đánh thắng quân giặc. Đến thời Lê Trung Hưng, đình Ứng Thiên được sử dụng như một kiến trúc đình làng. Đình còn thờ những nhân vật nổi tiếng trong lịch sử như Linh Lang, Hoàng tử – con vua Ly, Cao Sơn Đại Vương, và Công chúa Vĩnh Gia.

Đình Ứng Thiên là một trong những di tích quan trọng của Hà Nội và được xếp hạng di tích từ năm 1984. Hôm nay hãy cùng mình tìm hiểu thêm về ngôi Đình này nhé!

Đình (Đền) Ứng Thiên ở đâu?

Đình Ứng Thiên xưa thuốc trại An Lãng, huyện Quảng Đức, phủ Phụng Thiên, bên cạnh thành Thăng Long, thuộc đất làng Láng Hạ, nay là phường Láng Hạ, quận Đống Đa, Hà Nội, là một trong những di tích quan trọng của địa phương.

Từ Trung tâm Hà Nội theo đường Tràng Thi, Nguyễn Thái Học, tới Văn Miếu – Quốc Tử Giám, rẽ phải theo đường Tôn Đức Thắng (Hàng Bột cũ), đến Ngã Tư Sở rẽ phải theo đường Láng độ 1,5 km là tới.

Vị trí Đình (Đền) Ứng Thiên

Đình Ứng Thiên thờ ai?

Đình Ứng Thiên thờ nữ thần nguyên Quân Hậu Thổ, người có công giúp vua đánh thắng quân giặc. Đền Ứng Thiên có nguồn gốc từ ngôi đền cổ được vua Lý Thánh Tông xây dựng sau cuộc nam chinh đánh Chiêm Thành năm 1069 và nữ thần nguyên Quân Hậu Thổ, có công giúp vua đánh thắng quân giặc trong cuộc chinh phạt này

Lịch sử Đình Ứng Thiên

Đình Ứng Thiên thờ đức Mẫu Địa, hay còn gọi là đền Mẫu Địa, hiện nay thuộc phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà nội. Đầu thời Nguyễn trở về trước, đình thuộc trại An Lãng, huyện Quảng Đức, phủ Phụng Thiên. Đầu đời vua Thành Thái (cuối TK XIX) trại An Lãng thuộc tổng An Hạ, huyện Hoàn Long tỉnh Hà Đông. Sau này Láng Hạ thuộc khu Đống Đa rồi quận Đống Đa như hiện nay.

Sử sách xưa đã ghi chép đầy đủ về thời điểm ra đời của di tích đình Ứng Thiên dưới thời vua Lý Thánh Tông (1504 – 1072). Sang thời Trần, sách Đại Việt Sử Lược” – (cuốn sử xưa nhất của nước Việt ta viết năm 1377) cho biết: Năm Chính Long Bảo Ứng thứ 9 (1171) vua Lý Anh Tông sai sửa sang đền Hậu Thổ.

Đến đời Lê Trung Hưng, (TK XVII, XVIII) để đáp ứng chức năng sử dụng của ngôi đình làng, đền Ứng Thiên đã được quy hoạch và mở rộng thêm. Tiếp đó đình còn trải qua nhiều lần trùng tu, sửa chữa. Niên đại tu sửa cuối cùng của triều Nguyễn hiện được ghi trên thượng lương của nhà hậu cung là năm Thành Thái thứ hai (1890).

Thần tích lưu giữ tại đình kể rằng: Đình Láng Hạ có nguồn gốc từ ngôi đền cổ được vua Lý Thánh Tông xây dựng sau cuộc nam chinh đánh Chiêm Thành năm 1069. Đền thờ nữ thần nguyên Quân Hậu Thổ, có công giúp vua đánh thắng quân giặc trong cuộc chinh phạt này. Sang thời Lê Trung Hưng do sự phát triển của tín ngưỡng thờ thần hoàng làng, đền Ứng Thiên được mang chức năng sử dụng của kiến trúc đình làng.

Ngoài ra đình còn thờ những nhân vật nổi tiếng trong lịch sử như: Linh Lang, Hoàng tử – con vua Lý được tôn là người bảo vệ phía tây của “Thăng Long tứ Trấn”; Cao Sơn Đại Vương, vị sơn thần trên núi Tản lập nhiều kỳ tích trong cuộc đấu tranh chống thiên tai và quân xâm lược phương Bắc; Công chúa Vĩnh Gia, một vị tướng xuất sắc  trong cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng.

Sách “Việt điện u linh” do Lý Tế Xuyên viết năm Kỷ Tỵ (1329) đời vua Trần Minh Tông có chép: Nguyên quân tức là thần cõi đất nước Nam. Khi xưa vua Lý Thánh Tông vào Chiêm Thành đến Cửa Hoàn bỗng bị mưa to gió lớn, sóng nổi dữ dội khiến thuyền bị tròng trành rất nguy hiểm. Vua đang bàng hoàng, lo lắng, chợt thấy một người con gái tuổi độ đôi mươi, mặt tươi như hoa đào, mày xanh như lá liễu, áo trắng quần hồng bước đến tâu với vua rằng:

Tôi vốn là tinh khí của nước Nam, thác đậu vào cây ở chốn mây nước đã lâu, nay gặp minh quân đi chinh phạt lũ giặc nhiễu phương Nam, thật là thỏa nguyện. Bệ hạ đi chuyến này xin cố cho được toàn thắng. Tôi tuy là thân bồ liễu cũng xin theo để giúp sức. Đến ngày khải hoàn, tôi lại xin đợi ở đây để bái yết. Nói rồi thần biến mất.

Vua tỉnh ra nói với quần thần, có vị tăng quan là Huệ Lâm tâu rằng: Thần nói thác đậu vào cây ở chốn mây nước, nay xin cho tìm ở cây, chắc có linh nghiệm. Vua bèn sai sứ giả tìm khắp trên bờ dưới bãi được một khúc gỗ rất giống hình người trong mộng, vua liền đặt tên là “Hậu Thổ Phu nhân” và sai đặt trên bàn để trong thuyền ngự. Bấy giờ gió lặng, sóng yên, thuyền đi nhẹ nhàng.

Đến Chiêm Thành, trận đánh như có thần giúp, quân ta thắng to. Đến hôm khải hoàn, thuyền của vua qua bến cũ đậu lại. Vua sai lập miếu thờ tại đấy, liền thấy mưa gió lại nổi lên. Sư Huệ Lâm tâu rằng : “Thần không vừa ý,  xin nhà vua cho rước về kinh đô”. Vua bằng lòng , cơn mưa gió liền tan.

Về tới kinh đô vua sai lập đền thờ ở thôn Yên Lãng, phía tây nam thành Thăng Long. Đền rất linh thiêng. Đến đời  vua Trần Anh Tông, gặp lúc hạn hán vua bèn dựng đàn để cầu đảo thần linh, thần bèn tác mộng với vua rằng: Bản đền có Câu mang thần quân có thể làm mưa được. Nhà vua tỉnh dậy sai quan hữu ty đến làm lễ. Quả nhiên mưa lớn tràn lan.

Nhà vua bèn ban sắc phong cho thần: “Ứng Thiên Hậu thổ phu nhân”. Dưới Hậu Thổ phu nhân có Câu mang thần quân, coi về mưa xuân, nên từ nay phải làm lễ mùa xuân, rồi đem trâu đất để dưới đền thờ.

Đình Ứng Thiên có kiến trúc thế nào?

Đình cổ Láng Hạ là di tích thuộc loại hình kiến trúc tôn giáo, được xếp là một di tích kiến trúc nghệ thuật quý của Thủ đô và cả nước .

Đình Láng Hạ được xây dựng theo hướng tây nam trông ra sông Tô. Đình có quy hoạch theo chiều sâu, phía trước là đường gạch dài xuyên qua khu vườn cây, dẫn từ đường Láng vào tới sân gạch vuông.

Phần kiến trúc chính của đình theo hình chữ công. Do có khởi nguồn từ ngôi đền cổ chuyển thành đình nên mỗi nếp nhà được gọi theo nhiều cách khác nhau.

Tiền tế là nhà 5 gian xây gạch kiểu tường hồi bít đốc tay ngai. Phía trước hai bức tường hồi được xây vượt khỏi hàng hiên rộng khoảng 1m2. Ngoài cùng có một trụ biểu cao ngang với nóc mái, trụ có mặt cắt ngang hình vuông, đỉnh cột đặt tượng nghê, quay mặt vào phía trong. Bộ khung nhà tiền tế kết cấu đơn giản kiểu “Giá chiêng kẻ truyền”. Các quá giang, hoành, xà được bào trơn, bào soi, thân rường trạm các văn thực vật, văn mây. Thân kẻ, đầu kẻ trang trí đề tài rồng lá, rồng mây. Kiểu kết cấu này mang lại cảm giác nhẹ nhàng cho kiến trúc  đình.

Phương đình còn gọi là nhà thiêu hương, được đặt ở giữa tiền tế và hậu cung. Hai bên nhà phương đình có hai dãy dải vũ nhỏ nằm song song và hướng mặt vào trong. Phần thờ tự chính của đình được xây dựng sát nhà phương đình. Cung cấm là ngôi nhà ngang 3 gian xây gạch kiểu tường hồi bít đốc tay ngai. Bốn bộ vì được làm giống nhau kiểu “thượng chồng rường giá chiêng hạ kẻ”.

Trải qua gần nghìn năm thăng trầm của lịch sử, đình vẫn bảo tồn được nhiều hiện vật quý của thế kỷ XIX: Tượng đức thánh Mẫu có quy mô tương ứng với người thực và được đặt trong khám lớn chạm khắc cầu kỳ. Tượng được thể hiện trong tư thế ngồi, khôn mặt tròn gần gũi với các pho tượng mẫu của thế kỷ XIX. Một khám lớn trang trí rồng chầu, môt sập chân quỳ, hai hạc thờ, một bộ bát bửu, ba pho tượng thờ, năm lọ độc bình sứ, một tấm bia hậu đều thuộc thế kỷ XIX.

Một chuông đồng đúc thời vua Thành Thái, một cuốn thần phả và 15 đạo sắc phong của ba triều Lê, Tây Sơn, Nguyễn. Sắc phong sớm nhất là thời Vĩnh Khánh nhị niên (1730), sắc phong sau cùng vào thời Khải Định. Hội đình  Ứng Thiên từ ngày 6 – 8 tháng 3 và hội mùa thu vào ngày 26 tháng 9.

Mồng 6 tháng 3 là chính hội nhưng từ trước đó các cụ và nhân dân trong làng đã chuẩn bị cờ quạt, đồ tế khí. Các cụ bô lão đi gom hoa bưởi đun nước thơm làm lễ mộc dục. Mồng 8 tháng 3: kết thúc hội rước ban Mẫu. Từ sáng sớm các cụ bà tụng kinh, lễ tế tạ rất trọng thể.

Lễ hội đình Ứng Thiên là hội xuân đồng thời diễn ra trên cả 3 làng Láng: Láng Thượng, Láng Trung, Láng Hạ.

Ngoài những giá trị tiêu biểu trong những di tích truyền thống, đình Ứng Thiên còn là nguồn tư liệu quý trong việc tìm hiểu về lịch sử văn hóa cổ xưa của dân tộc ta và  bản sắc văn hóa Thăng Long thời Lý Trần.

Đặc sắc lễ hội của Đình Ứng Thiên

Đình Ứng Thiên nguyên là đền thờ nữ thần Nguyên Quân Hậu Thổ đã phù giúp vua Lý Thánh Tông (1023 – 1072) trong cuộc chinh phạt Chiêm Thành năm 1069 và được vua cho xây đền để tưởng nhớ công lao. Đến đời vua Trần Anh Tông (1276 – 1320), do hạn hán lớn, nhà vua bèn dựng đàn cầu đảo tại đây và được Câu Mang Thần Quân linh ứng làm mưa xuống, tưới tắm cho vạn vật.

Nhà vua bèn phong nữ thần Nguyên Quân Hậu Thổ là Ứng Thiên Hậu Thổ phu nhân, dưới là Câu Mang Thần Quân – vị thần chủ về mưa xuân. Mỗi khi diễn ra lễ hội hằng năm (mùng 6 tháng Ba và 26 tháng Chín âm lịch), trong các phần nghi lễ không thể thiếu phần lễ với tục thờ trâu đất. Thời Lê Trung hưng (1533 – 1789), ngôi đền được chuyển thành đình làng Láng Hạ.

Hội đình Ứng Thiên trùng với dịp diễn ra hội chùa Láng (từ mùng 5 đến mùng 8 tháng Ba). Vì thế, không gian lễ hội diễn ra vô cùng sôi nổi trên địa bàn của cả 3 làng là Láng Thượng, Láng Trung, Láng Hạ. Sáng sớm mùng 6 tháng Ba, sau lễ Mộc dục (tắm tượng) và lễ tế Gia quan là nghi thức dâng hương tại đình Ứng Thiên.

Sau đó, các dòng họ lần lượt vào lễ thánh với một mâm cỗ mặn, một mâm cỗ chay. Buổi chiều là lễ đại tế do các bô lão thực hiện. Đây là nghi lễ trang trọng và đặc sắc nhất với 6 tuần dâng rượu. Du khách cùng dân làng vây quanh xem tế, đếm từng tuần rượu và bước tế của các cụ. Phụ họa là dàn nhạc bát âm, chiêng trống khiến không khí lễ hội càng thêm long trọng.

Lễ hội kéo dài đến hết mồng 8 tháng Ba với các trò chơi dân gian sôi nổi như đấu vật, kéo co, chọi gà hay hát chèo, chầu văn, diễn tích nhà Phật… Kết thúc lễ hội là lễ tế tạ (tế chạ) với sự tham gia của các cụ ở 3 thôn, 9 xóm của 3 làng Láng Thượng, Láng Trung, Láng Hạ nhằm tạ ơn các vị thần Phật đã che chở, phù hộ cho người dân các làng một năm mới mùa màng bội thu, nhà nhà no đủ.

Cùng với hội chùa Láng, lễ hội đình Ứng Thiên là một trong những lễ hội lâu đời nhất gắn với văn hóa đất kinh kỳ ngàn năm văn hiến, thể hiện nét văn hóa tâm linh đặc sắc của cư dân kinh thành Thăng Long xưa còn được bảo tồn, gìn giữ đến ngày nay.

Đình Ứng Thiên cầu gì?

Theo người dân tại đây truyền tai nhau thì vào tháng 3 và tháng 9 âm lịch hàng năm, đình Ứng Thiên đều tổ chức các ngày đại lễ rất linh đình và tôn kính. Rất nhiều quý khách từ khắp các nơi đổ về để cầu an, cầu tài và cầu lộc.

Hiện nay, đình Ứng Thiên còn giữ được bảo vật mà hiếm có đình nào có được, đó là ba thần tượng cổ kính.

Trên đây là một số thông tin về Đình Ứng Thiên mà Đồ thờ Hưng Vũ muốn chia sẻ với các bạn về một ngôi chùa nằm ở Hà Nội. Hy vọng nội dung trên sẽ giúp các bạn hiểu thêm về ngôi đình này nhé!